Кыңгыр эш кырык елдан соң да беленә

Кара туфрак сату илебез законнары белән тыелган. Нишләп соң әледән-әле аны сатып кәсеп итәләр?

“Комташ, ком, кара туфрак сатабыз”, “туфрак, балчык, тирес сатабыз, китереп бирәбез”, “дача, бакча, түтәлләр өчен уңдырышлы туфрак”... Мондый игъланнарны бүген һәркайда очратырга мөмкин. Җир-туфрак сату илебез буенча рәсми рәвештә тыелса да.

Монда мәсьәләгә ачык-лык кертергә кирәк. Махсус кибетләрдә һәм авыл хуҗалыгы ярминкәләрендә сатылган, “туфрак”, “гумус” һ.б. күзгә ташланып торган язулы эреле-ваклы капчык-лар – ясалма әзерләнгән туфрак катнашмалары ул. Закон вәкилләренең аларга карата дәгъвасы юк. Табигый уңдырышлы туфрак турында сүз барса, РФ Идарә җаваплылыгы кодексында: “Туфракның уңдырышлы катламын үз иркең белән салдырган яисә күчергән өчен гади халыкка – 1-3 мең; вазифалы затларга – 5-10 мең; хокукый затларга 35-50 мең сум күләмендә идарә җаваплылыгы штрафы яный (8.6нчы маддә “Җиргә зыян салу”). Бу кәгазьдә. Ә гамәлдә ничек?

Шундый игъланнарның берсе буенча шалтыратабыз.

– Алло, исәнмесез, туфракны ничә сумга сатасыз?

– КамАЗ – 5 мең, ЗИЛ – 3,5 мең сум, – дип җавап кайтара телефоннан көр тавыш.

– Сыйфатлымы?

– Әлбәттә! Кәкребаш авыл советы биләмәсен-нән ташыйбыз. Бернинди катнашма юк – канәгать калачаксыз.

Тагын ике сатучыдан шундый ук җавап ишеттем. Җаваплар бәяләре һәм сыйфатлы туфракка бай авыл биләмәләре исемнәре белән генә аерыла. Кәкребаш авыл советына шалтыратам.

– Сез нәрсә! Туфракны безнең биләмәдән чыгарсалар, бу хакта без беренче чиратта белер идек, – дип кырт кисә эшләр идарәчесе Гөлназ Габдрахманова. – Чөнки моның өчен йөк ташу техникасы, экскаваторлар кирәк. Аларны исә яшереп булмый. Рәсми рәвештә белдерәм: безнең биләмәдә туфрак чыгару һәм ташу белән беркем дә шөгыльләнми.

– Рөхсәтсез сатучылар үзләренең кәсебен барысының да күз алдында башкара дип уйлыйсызмы? Алар кеше күрмәгән җирдә: чокырлар, уйсулык-лар, елга үзәннәрендә эшли, – дип сөйли исемен яшерү шартларында әңгәмәләшергә ризалашкан таныш кәсепче. – Бу эш нәкъ Туймазы районын-

да башкарыла дип әйтмим. Андый мәгълүматка ия түгел мин. Аларны теләсә кайсы “инвестор”га шат һәм аның эшчәнлеген җентекләп күздә тотмаган, икътисади яктан көчсез муниципалитет биләмәләреннән эзләр идем.